پـسـکوه پیرزهی

تهيه و تنظيم:
مصطفي شه بخش
کارشناس زمين شناسي
اصل اين مقاله در شماره 443 سه شنبه 16 فروردين 1384 درج گرديده است.
مقدمه:
سيستان و بلوچستان با دارا بودن طبيعتي بکر و استثنايي يادمانهاي با ارزش تاريخي و جاذبه هاي

تجاري کم نظير چنان در تحليل گردشگري ملي فراموش شده است که گاهي اوقات به نظر
 مي رسد، سيستان و بلوچستان متشکل از مقداري شن ، چند نفر با لباس محلي و تعداد زيادي

بچه شتر ها و گوسفندان لاغر اندام چندين پاسگاه نيروي انتظامي، چند دستگاه وانت مخصوص

حمل با قاچاق، مقدار زيادي مواد مخدر، چند نفر مهاجر افغاني ، شيوع بيماريهاي واگير و اما

حقيقت و ناحقيقت چنان به هم درآميخته اند که شايد فقط ساکنين استان مي دانند که چنين نيست

و متاسفانه بايد گفت که ما هم نمي دانيم که چه داريم و اما بعد، گويا بهتر است که در اين زمينه کنکاش

جستجو مدارانه از نوع حرف دل در جمع با زبان پژوهش انجام پذيرد تا شايد مقبول افتد و تا چهره از

چهره استان برون رود، بدين منظور تصميم به ارايه مطالبي چند در زمينه نمادهاي گردشگري استان گرفته شده است

تفتان به عنوان بحث ثابت اکوتوريسم استان انتخاب گرديده و از جوانب گوناگون مورد مطالعه قرار گرفته است ،

اميد که با شناسايي جاذبه هاي گردشگري راه براي شناسايي استان فراهم شود.
موقعيت حدود و وسعت.
رشته کوه تفتان ميان 28 درجه و 30 دقيقه تا 28 درجه و 5 دقيقه عرض شمالي و 60درجه و 50 دقيقه تا 61

درجه و 15 دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ قرار دارد اين سلسله جبال در 42 کيلومتري شمال شهر

خاش ميان بخش ميرجاوه ( از توابع شهرستان زاهدان ) و شهرستان خاش واقع شده است. ارتفاع آن از

سطح متوسط آب خليج فارس 3941 متر و نسبت به دشتهاي اطراف حدود 2000 متر است.

امتداد خط الراس تفتان، شمال غربي و جنوب شرقي بوده ومرز طبيعي ميان نواحي نامبرده بالا محسوب مي شود.

طول اين رشته جبال از آخرين حد جنوب شرقي حدود 12 کيلومتر است.

ساختار زمين شناسي:

رشته کوه تفتان، روي پايه اي رسوبي و آذرين که متعلق به کرتاسه فوقاني وائوسن مي باشد قرار گرفته است

صخره رسوبي پايه تفتان از فليش و آهک هاي محتوي آلوئولين ونوموليت و بخش آذرين آن از سنگ هاي آذرين

( اولترايازيک) تشکيل شده است. فعاليت آتشفشان در خارج از آب صورت گرفته از و پليوسن تا پلنيستوسن

ادامه داشته است . در ابتدا فورانهاي انفجاري و در پايان لاوي گدازه اي بوده اند. اولين فعاليت آتشفشاني

در 20 کيلومتري شمال غربي قله کنوني به وقوع پيوسته است سپس مراکز ديگري در شرق اين

نقطه و در نزديکي قله فعلي تفتان شروع به فوران نموده اند.

محصول آن برشهاي انفجاري با ترکيبي داسيتي و آلگومه اي مي باشد که قسمت اعظم حجم

آتشفشان تفتان را به وجود آورده است آخرين محصول آتشفشاني تفتان برشهاي انفجاري است

با ترکيب ايکنيمبرت وتون در پايان گدازه اي آنذريتي همراه با توفهاي بمب دار بوده است آتشفشان

تفتان در اوايل دوره کواترنري به وجود آمده است که شامل گدازه هاي آنذريتي بوده که بيشتر گدازه ها

از دهانه اصلي و قسمت اندکي نيز از دهانه ديگر که جوانترين قله تفتان مي باشد خارج شده است و

هنوز فعاليت فومرولي (مرحله گازي) دارد.
وجه تمسيه:
برخي بر اين باورند که نام کوه تفتان از واژه ( تفت ) به مهني گرم و سوزان گرفته شده است و اين

تسميه به علت خروج دود آتشفشان مرکب از بخار آب و خاک گاز گوگرد از دهانه آن است مولف کتاب

هفت کشور يا صورالاقليم از اينرشته کوه بنام ( تفتان ) ياد نموده است کوه تفتان در اصطلاح محلي به

( چهل تن ) معروف است و شايع است که چهل تن از راشدين مذهبي در اين کوه ناپديد شده است .

بدين جهت اين کوه را چهل تن ناميده اند و قله شمالي آن نيز به همين سبب به اسم کوه زيارت

معروف شده و در گذشته محل زيارت اهالي نواحي بوده است در سرزمينهاي بلوچستان (کرمان )

از نام چهل تن به احترام ياد مي شود، مردم اين نواحي نام چهل تن را به بلندترين ارتفاعات

مناطق خود داده اند. همانند: چهل تن تفتان ، چهل هزار (در جنوب کرمان ) و چهل

تن بيد خواران در جنوب قله مشير کرمان
قله هاي تفتان:
قله مخروطي و سفيد رنگ تفتان از فرسنگها فاصله به خوبي ديده مي شود اين قله بدون ترديد

يکي از بلندترين و زيباترين قلل شرقي ايران مي باشد. در مجموع تفتان داراي حصار

قله اصلي مي باشد که عبارتند از:

ادامه مطلب